TCDN24H – Hồ Chí Minh, nghệ nhân Lệ Quyên (tên đầy đủ là Trần Thị Lệ Quyên, sinh năm 1985) đã dành hơn 13 năm gắn bó với nghệ thuật tò he, món đồ chơi dân gian mang đậm hồn Việt.
Từ niềm yêu thích thuở nhỏ đến quyết tâm học nghề, chị kiên trì từng bước để bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống trong bối cảnh xã hội hiện đại. Cùng khám phá câu chuyện về niềm say mê và lòng tận tụy với di sản dân gian trong chuyên mục ngày hôm nay!
Một bài báo, một ký ức và cả một hành trình giữ lửa dân gian – Từ trưởng phòng sản xuất đến nghệ nhân tò he
Năm 2012, khi đang là trưởng phòng sản xuất của một công ty với công việc ổn định, Lệ Quyên tình cờ đọc được một bài báo viết về nghề tò he, một loại hình nghệ thuật dân gian Việt Nam đang dần mai một. Hình ảnh những con tò he đầy sắc màu gợi về ký ức tuổi thơ khiến chị không thôi day dứt. “Từ nhỏ tôi đã rất thích tò he, nên khi biết nghề này đang dần biến mất, tôi cảm thấy thôi thúc phải học và giữ gìn”, chị nhớ lại. Từ những buổi học ban đầu chỉ để phục vụ các hoạt động thiện nguyện, cái duyên nghề nhanh chóng dẫn lối để chị tham gia các sự kiện, rồi được khách hàng giới thiệu từ người này sang người khác.
Không xuất thân từ một gia đình làm nghề, những ngày đầu của nghệ nhân Lệ Quyên đầy gian nan. “Khó nhất là khâu nhồi bột. Tôi đã nhiều lần nản lòng vì không biết cách pha bột, canh lửa; mỗi tối đi làm về lại tự mày mò, đổ mồ hôi nhồi bột đến kiệt sức nhưng vẫn thất bại”, chị kể. Hàng chục mẻ bột hỏng, những đêm thức khuya lặng lẽ, nước mắt và mệt mỏi đã từng khiến chị chùn bước. Nhưng sự kiên định và tình yêu nghề đã giúp chị vượt qua, dần tìm ra công thức riêng để bột dẻo, mịn và giữ được lâu.
Lan tỏa tinh hoa dân gian, đưa tò he chạm vào nhịp sống trẻ
Khi tay nghề ngày càng vững, Lệ Quyên nhận ra rằng chỉ làm tò he cho các sự kiện là chưa đủ. Chị mở các lớp dạy nghề, mong muốn truyền lửa cho những ai thật sự yêu thích. “Nếu không có đam mê, khó mà gắn bó lâu dài với nghề này. Tò he mang lại niềm vui, chứ giàu có thì không”, chị thẳng thắn chia sẻ. Những buổi workshop của chị không chỉ thu hút trẻ nhỏ mà còn cả sinh viên, nhân viên văn phòng – những người tò mò và thích thú khi được tự tay nặn những con tò he rực rỡ dưới sự hướng dẫn của nghệ nhân.
Để phù hợp với thời đại, chị cải tiến công thức bột giúp sản phẩm bền và đẹp hơn, đưa tò he vào trường học, doanh nghiệp và các hoạt động cộng đồng. Chính sự kết hợp giữa truyền thống và cách tiếp cận hiện đại đã khiến tò he trở nên gần gũi, hấp dẫn hơn với giới trẻ.
Trăn trở và hy vọng của nghệ nhân Lệ Quyên
Dẫu vậy, nghệ nhân Lệ Quyên vẫn day dứt khi chứng kiến cuộc sống khó khăn của nhiều nghệ nhân lão thành. “Nhiều người làm nghề 20–30 năm nhưng vì không rành công nghệ nên ít khách biết đến, thu nhập bấp bênh”, chị tâm sự. Chị mong rằng các cơ quan, trường học và tổ chức xã hội sẽ tạo nhiều cơ hội hơn để các nghệ nhân kết nối với cộng đồng, giúp nghề tò he được biết đến rộng rãi và tiếp tục phát triển.
Hơn một thập kỷ theo nghề, nghệ nhân Trần Thị Lệ Quyên không chỉ gìn giữ một nét đẹp văn hóa, mà còn truyền cảm hứng về sự kiên trì và tình yêu dành cho di sản dân tộc. Giữa thời đại số, những con tò he của chị vẫn lặng lẽ kể câu chuyện về ký ức tuổi thơ, về niềm tự hào và trách nhiệm giữ gìn tinh hoa Việt Nam cho thế hệ mai sau.
Hẹn gặp lại quý độc giả trong các chuyên mục nghệ thuật tiếp theo!
